Ζήνων ο Κιτιεύς, Στωική Φιλοσοφία, Λογική, Φυσική, Ηθική, Πολιτεία

ΒΙΒΛΙΑ

Ιωσήφ Ιωσηφίδης

Από μικρός θαυμάζω τον φιλόσοφο Ζήνωνα, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Κίτιο, όπου σήμερα είναι χτισμένη η γενέτειρά μου Λάρνακα. Στην Αθήνα, ως μέλος της φιλοσοφικής ομάδας της Pax Romana (1970-74) και στην Κύπρο, ως μέλος της Φιλοσοφικής Εταιρείας (1988- 2023), είχα την αγαθή τύχη να γνωρίσω βαθιά το έργο μεγάλων φιλοσόφων. Θαύμασα την ολοκληρωμένη θεωρία του Ζήνωνα (Λογική, Φυσική, Ηθική), την ιδανική Πολιτεία του, ως απάντηση στις Πολιτείες άλλων και τις διαχρονικές ρήσεις του που αρκετές λειτούργησαν και ως οδηγοί ζωής (έχουμε δύο αυτιά κι ένα στόμα, για να ακούμε διπλάσια απ’ όσα μιλούμε). Διαχρονικός όσο λίγοι, και ιδού σήμερα, που η οικουμενική Πολιτεία του συναντάται στους οργανισμούς ΗΕ και ΕΕ. Διαχρονικές οι θέσεις του, εμφανής η εφαρμογή τους για προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της Φύσης, του πλανήτη, της Παιδείας, της Αρετής.

Ο ενάρετος άνθρωπος, που αναβαθμίζεται σε σπουδαίο, με ενέπνευσε και ως ποιητή όπως και οι αρετές του (δικαιοσύνη, σωφροσύνη, σύνεση, γενναιότητα), αλλά και η συνέπειά του (ό,τι λέμε, να το κάνουμε) ως βάση διοίκησης και στάσης ζωής. Με συγκινεί η ποιότητα και το βάθος του λόγου του (Δεν είναι τα καλά μες στο μεγάλο, αλλά το μεγάλο μες στο καλό). Ο Ζήνων της Αγάπης, είναι προ Χριστού χριστιανός, που προτείνει την ενάρετη ζωή και την τέχνη για ίαση των νοσημάτων της ψυχής μας.Ο Ζήνων, όταν ναυάγησε ακολούθησε τον δρόμο της φιλοσοφίας και είπε: «Τώρα που ναυάγησα έκανα ωραίο ταξίδι». Παραμένει ‘άφθαρτος στον βυθό με τα κοράλλια’.

Ένα κίνητρο για να συγγράψω το έργο αυτό ήταν το ό,τι η φιλοσοφία του Ζήνωνα, ο Στωικισμός, δεν είναι καλά γνωστός στην πατρίδα μας Κύπρο, ούτε και στην Ελλάδα που τον είχε τότε τιμήσει και παρόλο που η φιλοσοφία του διαρκεί για 2300 χρόνια!Η φιλοσοφία του Ζήνωνα διασώζεται σε λίγα σπαράγματα των 27 βιβλίων του και από αναφορές δεκάδων μελετητών του έργου του, ακόμα και μαθητών του. Επειδή δεν έχουν σωθεί τα βιβλία του, όπως του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, χρειάστηκε προσεκτική μέθοδος, ορθές υποθέσεις και σε βάθος μελέτη των άρθρων, μελετών-πραγματειών που συνέγραψαν γι’ αυτόν ο Πλούταρχος, ο Διογ.Λαέρτιος κ.ά. σημαντικοί, οι Ρωμαίοι Στωικοί Κικέρων, Σενέκας, Αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος, Πατέρες της Εκκλησίας (Ανατολικής και Δυτικής), επιστήμονες κατά τον Μεσαίωνα και τον Διαφωτισμό και σύγχρονοι ακαδημαϊκοί. Η θεωρία του Ζήνωνα είναι σοβαρή, καινοτόμος, ηθική και με όραμα. Πρωτοτύπησε, από τότε που μίλησε για τη Φύση (‘Ομολογουμένως τη φύσει ζειν και κατ’ αρετήν’) και για παγκόσμια Πολιτεία. Στο βιβλίο αναδεικνύονται κοινά σημεία με τον Χριστιανισμό (αγάπη, φιλία, ομόνοια κ.ά.).

Για τη συγγραφή του βιβλίου λήφθηκαν υπόψη τα πιο πάνω και τα συμπεράσματα δύο Διεθνών Συνεδρίων στη Λάρνακα για τον Ζήνωνα. Το έργο, πιστεύω, συμβάλλει στην Πολιτιστική Διπλωματία για γνώση του Πολιτισμού μας εκτός συνόρων Κύπρου.Ευχαριστώ θερμά τον Δήμαρχο Λάρνακας κ.Ανδρέα Βύρα και το Δημοτικό Συμβούλιο για τη χορηγία της έκδοσης κι επίσης την Υπουργό Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας Δρα Αθηνά Μιχαηλίδου καθώς και την Υφυπουργό Πολιτισμού Δρα Βασιλική Κασσιανίδου για την υποστήριξη και την προώθησή του βιβλίου σε σχολεία, πανεπιστήμια, πολιτιστικούς φορείς σε Κύπρο, Ελλάδα και Απόδημο Ελληνισμό.

Δρ Ιωσήφ Σ. Ιωσηφίδης

πρώην Πρόεδρος της Ακαδημίας Επιστημών Κύπρου

Μέλος της Φιλοσοφικής Εταιρείας Κύπρου

Επίτ. Αντιπρόεδρος Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου

τέως Πρόεδρος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου