Να παρεμβαίνει ο εκπαιδευτής δημιουργικής γραφής στο ύφος του δημιουργού;

Όταν η καθοδήγηση γίνεται παρέμβαση — και πότε η πρόθεση αγγίζει την ελευθερία.

Η δημιουργική γραφή, από τη φύση της, είναι προσωπική. Είναι φωνή, ρυθμός, κόσμος εσωτερικός. Ο δημιουργός δεν γράφει μόνο ιστορίες — εκθέτει τον εαυτό του, σκέφτεται φωναχτά, χαρτογραφεί τα άρρητα. Μέσα σε αυτό το πεδίο ευαισθησίας, γεννιέται εύλογα ένα ερώτημα:

Μέχρι πού μπορεί —και πρέπει— να φτάνει η παρέμβαση ενός εκπαιδευτή;

Ο ρόλος του εκπαιδευτή: καθοδηγητής, όχι διαμορφωτής

Ο καλός εκπαιδευτής δημιουργικής γραφής δεν διδάσκει πώς να γράψεις σαν κάποιον άλλον. Αντίθετα, σε βοηθά να αναγνωρίσεις πώς γράφεις εσύ — και πώς θα μπορούσες να γράφεις ακόμη πιο ουσιαστικά.

Είναι καθρέφτης, συνομιλητής, αναγνώστης με απαιτήσεις. Ποτέ σκηνοθέτης της φωνής σου.

Πότε η παρέμβαση είναι ωφέλιμη

Υπάρχουν στιγμές που μια καλά στοχευμένη παρέμβαση μπορεί να μεταμορφώσει ένα κείμενο — και τον ίδιο τον δημιουργό. Τέτοιες περιπτώσεις είναι:

• Όταν εντοπίζει ασυνείδητες συγγραφικές συνήθειες που φθείρουν τη δύναμη του ύφους.

• Όταν βοηθά τον δημιουργό να εκφράσει καθαρότερα την πρόθεσή του, χωρίς να αλλοιώνει τη σκέψη του.

• Όταν προτείνει εναλλακτικές ως αφορμή για πειραματισμό, όχι ως αυθεντίες.

• Όταν καλλιεργεί τη γλωσσική και εκφραστική ευαισθησία, χωρίς να ομογενοποιεί.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η παρέμβαση λειτουργεί σαν πότισμα και όχι σαν κλάδεμα.

Πότε η παρέμβαση γίνεται επικίνδυνη

Όσο εύκολα μπορεί να εμπλουτίσει, τόσο εύκολα η παρέμβαση μπορεί και να ευνουχίσει τη φωνή του δημιουργού. Αυτό συμβαίνει:

1. Όταν ο εκπαιδευτής επιβάλλει δικό του ύφος, θεωρώντας το «ανώτερο».

2. Όταν διορθώνει χωρίς να ρωτήσει «γιατί το έγραψες έτσι;».

3. Όταν προβάλλει ως ιδανικό ένα συγκεκριμένο είδος γραφής ή αισθητική, παραμερίζοντας το διαφορετικό.

4. Όταν ο συγγραφέας παύει να αναγνωρίζει τον εαυτό του στο κείμενό του.

Εκεί, η παρέμβαση δεν είναι καθοδήγηση. Είναι παραμόρφωση.

Καθοδήγηση με σεβασμό: ο μόνος δρόμος

Η δημιουργική γραφή δεν διδάσκεται όπως η ορθογραφία. Καλλιεργείται. Και κάθε δημιουργός έχει τον δικό του ρυθμό, την προσωπική του έκφραση, τη δική του πηγή.

Ο ρόλος του εκπαιδευτή δεν είναι να διαμορφώσει έναν «σωστό» συγγραφέα. Είναι να σε βοηθήσει να γίνεις ο πιο ακριβής, αληθινός, ελεύθερος εαυτός σου στο χαρτί.

Επίλογος

Η γραφή δεν είναι τεχνική. Είναι πράξη ελευθερίας.
Και ο σεβασμός στην ελευθερία του άλλου δεν είναι αδυναμία — είναι ηθική στάση.

Ένας εκπαιδευτής μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις τη φωνή σου.
Αρκεί να μην την καλύψει με τη δική του.

Μαρία Στυλιανού

anazitiseis@gmail.com