Εξώφυλλο βιβλίων

ΠΕΡΙ ΒΙΒΛΙΟΥ

Εξώφυλλο είναι το περίβλημα που περιβάλλει το σώμα των σελίδων ενός βιβλίου. Παρ’ όλο που φαίνεται ότι είναι κάτι απλό και αυτονόητο, ωστόσο έχει πολλά είδη και γνωρίσματα που το χαρακτηρίζουν.

Πρώτα από όλα να πούμε ότι το εξώφυλλο ενός βιβλίου δεν συμπεριλαμβάνεται στις σελίδες και στην αρίθμηση των σελίδων του βιβλίου. Είναι κάτι ξεχωριστό, όπως ξεχωριστά εκτυπώνεται και ξεχωριστά βιβλιοδετείται. Επικολλιέται στο σώμα των σελίδων του βιβλίου και αποτελεί ένα σώμα με αυτό.

Το εξώφυλλο πρέπει να έχει τα εξής ελάχιστα χαρακτηριστικά.1. Να φέρει το όνομα του συγγραφέα.2. Να φέρει τον τίτλο του βιβλίου.3. Να φέρει τον τόπο και τη χρονολογία έκδοσης.Αυτά τα χαρακτηριστικά πρέπει να τα έχει κάθε εξώφυλλο βιβλίου. Εκτός από αυτά, ένα εξώφυλλο έχει σχεδόν πάντα μια εικαστική απεικόνιση, που συνήθως έχει σχέση με το θέμα του βιβλίου και μπαίνει είτε μόνο μπροστά είτε περιβάλλει το εξώφυλλο γύρω γύρω. Επίσης μπορεί να έχει το λογότυπο και την ονομασία του εκδοτικού οίκου (αν δεν είναι αυτοέκδοση), τον υπότιτλο αν έχει, τυχόν πληροφορίες για την έκδοση αν είναι 2η, 3η κτλ.Στο πίσω μέρος του εξωφύλλου, που λέγεται οπισθόφυλλο, συνήθως έχει τον αριθμό ISBN (International Standard Book Number) του βιβλίου είτε ολογράφως είτε σε barcode, μια περίληψη του περιεχομένου, κάποιο χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο, και αν το εξώφυλλο δεν έχει αυτιά (θα δούμε στη συνέχεια τι είναι), μπορεί να έχει το βιογραφικό του συγγραφέα ή προηγούμενες εκδόσεις του.

Το εξώφυλλο είναι το πρώτο που βλέπει κάποιος σε ένα βιβλίο. Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να είναι θελκτικό, για να τραβήξει το μάτι του αναγνώστη και να τον ωθήσει να ενδιαφερθεί για το περιεχόμενο. Η εικαστική απεικόνιση, τα χρώματα, η γραμματοσειρά, το μέγεθος των γραμμάτων, η διάταξη των διάφορων στοιχείων του είναι μεγάλης σημασίας. Γι’ αυτόν τον λόγο πολλοί συγγραφείς αναθέτουν το σχεδιασμό του εξωφύλλου του βιβλίου τους σε εξειδικευμένους γραφίστες που ασχολούνται μ΄νο με το σχεδιασμό εξωφύλλων βιβλίου.

Έχουμε 2 είδη εξωφύλλου, το μαλακό εξώφυλλο (soft cover) και το σκληρό εξώφυλλο (hard cover). Πολλοί θεωρούν το μαλακό εξώφυλλο ως σκληρό, επειδή τα χαρτί του έιναι πιο χοντρό από το χαρτί του βιβλίου. Μαλακό εξώφυλλο όμως είναι το εξώφυλλο που εκτυπώνεται σε χαρτονάκι, συνήθως 300-350 γραμμαρίων. Σκληρό είναι το εξώφυλλο από άκαμπτο σκληρό χαρτόνι που καλύπτεται (επενδύεται) είτε από εκτυπωμένο και πλαστικοποιημένο χαρτί είτε από δέρμα (δερματόδετο) είτε από πανί (πανόδετο).

Τα περισσότερα βιβλία έχουν μαλακό εξώφυλλο. Σκληρό εξώφυλλο έχουν συνήθως οι εγκυκλοπαίδειες, μεγάλα λεξικά και τόμοι που προορίζονται είτε για βιβλιοθήκες είτε για να αντέξουν στη χρήση πολλών χρόνων. Επίσης πολλά βιβλία και παραμυθάκια για παιδιά γίνονται συνήθως σκληρόδετα.

Το μαλακό εξώφυλλο είναι συνήθως έγχρωμο και καλύπτεται από πλαστικοποίηση, είτε γυαλιστερή είτε ματ, για να έχει μεγαλύτερη προστασία στο χρόνο. Επίσης το μαλακό εξώφυλλο μπορεί να είναι κανονικό, δηλαδή να κοβεται στις 3 πλευρές, πάνω, κάτω και δεξιά, ακριβώς μαζί με το βιβλίο, είτε να έχει αυτιά (πτερύγια) δεξιά στο μπροστινό μέρος και αριστερά στο οπισθόφυλλο. Τα αυτιά είναι προέκταση του εξωφύλλου και του οπισθοφύλλου, συνήθως 8-12 εκατοστών, που τσακίζεται στο μέγεθος του βιβλίου και γυρίζει προς τα μέσα. Τα συναντούμε κυρίως στα λογοτεχνικά βιβλία και χρησιμεύουν συνήθως για να μας παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες, όπως το βιογραφικό του συγγραφέα και τα προηγούμενα έργα του. Πολλές φορές είναι κενά, δηλαδή υπάρχουν αλλά δεν μας παρέχουν καμιά πληροφορία. Τα αυτιά κάνουν πιο στιβαρό το βιβλίο, αφού διπλασιάζουν το πάχος του εξωφύλλου, και δίνουν στο βιβλίο μια πιο αρχοντική και πλούσια εμφάνιση.

Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό του εξωφύλλου είναι η ράχη. Ως ράχη νοείται το πάχος που έχει το σώμα του βιβλίου, που πρέπει να υπολογιστεί ώστε να εφαρμόσει πλήρως το εξώφυλλο στο σώμα του βιβλίου. Η ράχη πρέπει απαραίτητα να έχει και αυτή τα τρία ελάχιστα χαρακτηριστικά του βιβλίου, δηλαδή τίτλο, όνομα συγγραφέα και τόπο και χρόνο έκδοσης. Επιπρόσθετα μπορεί να έχει και το λογότυπο και την ονομασία του εκδοτικού οίκου.

Βασικό θέμα συζήτησης των βιβλιόφιλων είναι αν τα γράμματα που γράφονται στη ράχη πρέπει να είναι από πάνω προς τα κάτω ή από κάτω προς τα πάνω. Η φορά από πάνω προς τα κάτω συναντιέται κυρίως στα ευρωπαικά βιβλία, ενώ η φορά από κάτω προς τα πάνω συναντιέται στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Μεγάλη Βρετανία. Συνεπώς στην Κύπρο η σωστή φορά είναι από πάνω προς τα κάτω. Αν βάλετε ένα βιβλίο πάνω σε ένα γραφείο, θα δείτε ότι με την ευρωπαική φορά της ράχης, θα μπορέσετε να διαβάσετε τον τίτλο χωρίς να χρειαστεί να γύρετε το κεφάλι σας. Γι’ αυτό θεωρώ ότι αυτή η φορά είναι και η σωστή. Ωστόσο το αντίθετο δεν θεωρείται λάθος και είναι πολλοί οι συγγραφείς που το υιοθετούν.

Στο επόμενο σημείωμα θα μιλήσουμε εκτενέστερα για το σκληρό εξώφυλλο.