Ομήρου Οδύσσεια – Έμμετρη απόδοση στην κυπριακή διάλεκτο

ΒΙΒΛΙΑ

Φίλοι αναγνώστη και αναγνώστρια. Κρατείτε στο χέρι σας τον καρπό πολύχρονης δουλειάς, που έγινε δυνατή χάρη στην αγάπη και το μεράκι που ξύπνησε και συνέχισε να τρέφει μέσα μου το μεγάλο της Ελλάδος ποίημα, το έπος της Οδύσσειας. Αγάπη και μεράκι, που φιλοδοξώ η δουλειά μου αυτή να ανακινήσει και σε σας, αφού πάνω από όλα η μοιρασιά μιας όμορφης εμπειρίας της χαρίζει διάρκεια και ζωή, και την καταξιώνει ως πραγματική και δικαιολογημένη. Μετά την επιτυχία και αποδοχή της Ιλιάδος στην Κυπριακή, από το αναγνωστικό κοινό, εθεώρησα υποχρέωση μου να προχωρήσω και στην έκδοση του έπους της Οδύσσειας. Δεν νοείται Όμηρος και Ιλιάδα χωρίς να ακολουθεί και η Οδύσσεια.

Δεν διεκδικώ για τον εαυτό μου δάφνες «επικού» ποιητή ή περισπούδαστου, σοφού φιλολόγου. Στην πραγματικότητά μου βιοπορίζομαι ως εστιάτορας στην Λάρνακα, αλλά, ήδη, στην εντόπια βιβλιογραφία είμαι γνωστός ως ποιητάρης, τσιαττιστής, παραδοσιακός στιχοπλόκος στην Κυπριακή διάλεκτο. Κι είναι μέσα από την εντρύφησή μου με τα «τσιαττιστά» που έχω αγαπήσει και διακονήσει δια βίου την Κυπριακή διάλεκτο.

Αγάπησα τις λέξεις της διαλέκτου μας, γοητεύτηκα από τις εκφραστικές δυνατότητες της λαλιάς μας και ζήτησα στις στιχοπλοκές μου, είτε σε λυρικά ερωτικά ή περιπαικτικά δίστιχα, είτε στα αγαπημένα σε πολλούς παραδοσιακά «μυλλωμένα», σαν συλλέκτης κι αποθησαυριστής των όμορφων λέξεων της ντοπιολαλιάς μας, να δώσω ζωή σε όμορφες λέξεις που όλο και πιο πολύ ξεχνιούνται ή φθείρονται και φτηνίζουν σε εύκολη χρήση κι επιφανειακή «Κυπριοποίηση» σε εμπορικές τηλεοπτικές και θεατρικές παραγωγές.

«Εν τα Κατωκοπίτικα που ήρτα να τιμήσω.

λέξεις που εξηχάστισαν να μας τες αττυμίσω»

Ειλικρινά, κάθε φορά που διαβάζω το γλωσσάριον το απολαμβάνω και πιο πολύ. Με την ευκαιρία θέλω να υπογραμμίσω μια καινοτομία στην παρούσα έκδοση όπου δίδουμε την έννοια της κυπριακής λέξης στο δεξιό περιθώριο της σελίδας στο ίδιος ύψος του στίχου, ώστε να είναι πιο πρακτικό για τον αναγνώστη. Εξ άλλου, από τις εποχές της μαθητείας μου στα θρανία του Παγκυπρίου Γυμνασίου έχω αγαπήσει τον Όμηρο,που, αν και ελάχιστα διδάσκεται στην Μέση Εκπαίδευσή μας, έφτασε να ξεκινήσει για μένα μια ιστορία αγάπης και θαυμασμού για τα ποιήματα που οι αιώνες και οι μεγάλοι φιλόλογοι έκριναν ως τα μεγαλύτερα ποιήματα όλων των εποχών. Δεν μου διέφυγε, μελετώντας τον, πόσες ομηρικές λέξεις διασώζονται αυτούσιες στην κυπριακή ντοπιολαλιά μας.

Το πάντρεμα της διαλέκτου μας και του μεγάλου ελληνικού ποιήματος ήταν η φυσική για μένα εξέλιξη, με αφορμή και τη συνάντηση του έργου του Γ. Ψυχουντάκη που μετέφρασε την Ιλιάδα στην Κρητική διάλεκτο.

Μου γεννήθηκε λοιπόν η θρασεία, όπως μου φάνηκε στην αρχή, ιδέα να βοηθήσει ο Όμηρος την Κυπριακή διάλεκτο, τόσο να κερδίσει ζωή διασώζοντας τον λεξιλογικό της πλούτο όσο και να μετρήσει την αξία της σαν ικανός εκφραστικός φορέας του λόγου και των υψηλών νοημάτων του ομηρικού έπους.

Ανάλωσα, λοιπόν, πάνω από εικοσαετία με επιμέλεια, αγάπη και σπουδή μεταφράζοντας, ή αποδίδοντας τον Όμηρο στην Κυπριακή διάλεκτο, σε ομοιοκαταληκτικούς δεκαπεντασύλλαβους, με τον τρόπο της παραδοσιακής μας ποίησης.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον φιλόλογο επιμελητή Δρ. Κώστα Κατσώνη για την επιμέλεια της παρούσας έκδοσης. Έκανε μια τεράστια δουλειά διασώζοντας το έργο μου, στίχο με στίχο, ως γραπτό και δημοσιεύσιμο κείμενο.Τον ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου τόσο για τη σκληρή του δουλειά όσο και για την αγάπη κι αφοσίωση που έδειξε, σαν αντανάκλαση της μεγάλης του αγάπης στον Όμηρο και στον ταπεινό του Κύπριο ποιητάρη μεταφραστή.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες στις θυγατέρες του Jean Paul Marchal, Dominique Bomont και Brigitte Degeorges για την ευγενή προσφορά τού εξωφύλλου της παρούσης έκδοσης. Το πρωτότυπο έργο εκτείθεται στο Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στα Πλατανίσκια.

Ευχαριστώ θερμά και την υπέροχη δακτυλογράφο της τεράστιας σε όγκο δουλειάς, που φτάνει τους 11.076 στίχους. Η Λουϊζα Μιχαήλ εργάστηκε με ζήλο, ηράκλεια αντοχή κι επιμονή και πραγματικά της οφείλω τις πιο θερμές ευχαριστίες.

Η δουλειά έχει συμπληρωθεί, και αν κατόρθωσε να ζητεί ταπεινά να παραδοθεί στο κοινό, με έκδοσή τού τόμου αυτού, τούτο οφείλεται στη γενναιοδωρία ψυχής και τσέπης της δικηγορικής εταιρείας ΧΑΒΙΑΡΑΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΔΕΠΕ.

Θα ήθελα να αφιερώσω την δουλειά μου στην μνήμη του πατέρα μου Κυριάκου Μ. Σπανούδη 1925 – 2001 που με μεγάλωσε ιστορώντας μου τον Τρωικό πολέμο, τον πονηρό Οδυσσέα και τα αντραγαθήματα των ηρώων του 1821, ως επίσης και στην μνήμη του φίλου μου Στέλιου Σαμαριτάκη από το Ηράκλειο Κρήτης (1940-2015), ο οποίος με προέτρεψε να ασχοληθώ με την έμμετρη απόδοση του Ομήρου στην Κυπριακή διάλεκτο.Επίσης το αφιερώνω στα εγγόνια μου Άννα και Ρηγίνο με την ευχή να αγαπήσουν και να διατηρήσουν την μητρική μας διάλεκτο.

Ευχαριστώ ξανά όλους τους αρωγούς και συμπαραστάτες στην πραγματοποίηση της φιλοδοξίας μου αυτής. Και βέβαια, κάθε λάθος, αβλεψία και ολιγωρία που έμεινε αυτό αποτελεί αποκλειστική μου ευθύνη, και ο συγγραφέας παραμένει ανοικτός σε κάθε σχόλιο και κριτική σας.